Hetagoji, öğrenen yeteneklerinin gelişimini vurgulayan, öğrenci merkezli bir öğretim stratejisidir. Amacı, hayat boyu öğrenmeyi öğretmektir.
Hetagoji (Yunanca “kendi” anlamına gelir), Hase ve Kenyon tarafından 2000 yılında kendi kendine öğrenme çalışması olarak tanımlandı. Heutagoji, aktif ve proaktif bir süreç olarak öğrenme ve öğrenenlerin “kişisel deneyimlerin bir sonucu olarak ortaya çıkan kendi öğrenmelerinde ana etken” olarak hizmet etmesiyle, öğrenen yeteneklerini geliştirmeye bütüncül bir yaklaşım uygular.
Hetagojinin temel ilkeleri olan öğrenen eylemi, öz yeterlik ve yetenek, yansıtma ve üst biliş ve doğrusal olmayan öğrenme ile yakından eşleşir. Hetagoji, sosyal yapılandırmacılık, bağlantıcılık ve öğrenmenin nörobilimi dahil olmak üzere çeşitli öğrenen merkezli öğrenme teorileri üzerine kuruludur. Öğrencileri kendi kendilerine cevaplayacak problemler ve sorular bulmaya teşvik eder. Öğretmenlerin atadığı görevleri tamamlamak yerine, öğrencilerin çalıştıkları konulardaki belirsizlik ve karmaşıklık alanlarını bulma konusunda söz hakkı ve seçim hakkı vardır. Öğretmenler, öğrencilerin öğrenimine bağlam sağlayarak yardımcı olur. Ayrıca konuları tam olarak keşfetmek için fırsatlar yaratırlar.
Pedagoji, öğretmen liderliğindeki öğrenme ve andragoji kendi kendine öğrenme iken , hetagoji farklı bir yaklaşım benimser. Pedagojik yaklaşımda; öğretmenler öğrencilerin pedagojik ortamlarda ne öğreneceklerine ve nasıl öğreneceklerine karar verirler. Andragojik yönelimli öğretim için amaç, öğrenicilerin kendi kendilerini yönetebilmeleri için bir yapı oluşturmaktır. Ancak hetagojik odaklı öğretim için amaç, öğrencilerin kendi hedeflerini, öğrenme yollarını, süreçlerini ve ürünlerini anladıkları bir ortam yaratmaktır. Öğrenme sürecinin merkezinde öğretmen ya da müfredat değil, öğrenci vardır.
Hetagojik yaklaşımla, öğrenci pasif alıcıdan analist ve sentezleyiciye dönüşür. Bunlar, bilgi yönetiminin erişimden daha değerli olduğu bir dünyayla etkileşim kurarken öğrenciler için en değerli becerilerden bazılarıdır.
Hetagojide temel bir kavram, çift döngülü öğrenmedir. Bu öğrenme stilinde, öğrenciler bir problem hakkında derinlemesine düşünmekten ve onu çözmek için yaptıklarından daha fazlasını yaparlar. Ayrıca problem çözme sürecinin kendisi üzerinde de düşünürler. Öğrenciler varsayımlarını sorgulamaya başlar ve ne öğrendikleri ve nasıl öğrendikleri hakkında içgörü kazanırlar.
Hetagoji, öğrenmede öğretmenin rolünü küçümsemez, ancak öğrenenlerin öğrenmelerinde daha aktif bir rol üstlendiği ve öğretmenlerin gerçek öğrenme deneyimlerinin uygulayıcısı değil tasarımcısı ve kolaylaştırıcısı olduğu, öğretmenin ve öğrencinin rollerindeki değişime odaklanır. Bu noktada dijital teknolojiler hetagoji ilkelerinden yararlanan öğrenme ortamlarının tasarımını destekler. Uzaktan eğitim, hetagojik bir öğretme ve öğrenme yaklaşımını desteklemek için öğrenme ortamları yaratmanın yanı sıra hetagojiye ilişkin daha fazla araştırmaya katkıda bulunmak için eşsiz bir konumdadır. Web 2.0 ve sosyal medya, yüksek öğretimde hetagoji hakkında yeni tartışmalar yaratılmasında önemli bir rol oynamıştır. Web 2.0 tasarımı, öğrencilerin öğrenme yollarını yönlendirmelerine ve belirlemelerine izin vererek ve bireysel öğrenme deneyimlerinde pasif yerine aktif bir rol almalarını sağlayarak hetagojik bir yaklaşımı destekler. Sosyal medyanın temel olanakları – başkalarıyla bağlantı, bilgi keşfi ve paylaşımı ve kişisel bilgi toplama ve gerektiğinde uyarlama – aynı zamanda kendi belirlediği öğrenme etkinliklerini destekleyen olanaklardır. Web 2.0 etkileşimi, diyalogda yansıtmayı, işbirliğini ve bilgi paylaşımını teşvik eder, ayrıca özerkliği teşvik eder ve öğrenci tarafından oluşturulan içeriğin oluşturulmasını destekler.
Özellikle sanal dünyaların ve yapay zekaların teoriden uygulamaya geçtiği, öğrenme süreçlerinde aktif kullanıldığı günümüzde heutagojik yaklaşımın önemi artıyor. Bilginin belirli kaynaktan sunulduğu öğrenme süreçlerinin yerini, heutagojik öğrenme ortamları almaya başladı bile.
Dijital dünyanın yeni fenomeni ChatGPT’nin konuşulduğu günümüzde, dijital yaşam olağan hızıyla ilerlerken, eğitim sistemleri kendilerine düşen payı ne zaman alır?
KAYNAKLAR:
Blaschke, L. M. (2012). Heutagogy and lifelong learning: A review of heutagogical practice and self-determined learning. The International Review of Research in Open and Distributed Learning, 13(1), 56-71.
Cochrane, T., Aiello, S., Cook, S., Aguayo, C., & Wilkinson, N. (2020). MESH360: a framework for designing MMR-enhanced clinical simulations. Research in Learning Technology, 28.
Hase, S., & Kenyon, C. (2000). From Andragogy to Heutagogy. Ultibase Articles, 5, 1-10.
Heutagogy Explained: Self-Determined Learning in Education.
Esma Ç. Çalışır 