Dijital Vatandaş Kimdir?
Dijital vatandaş bilgi ve iletişim kaynaklarını kullanırken eleştirebilen, online davranışlarının etik sonuçlarını bilen, ahlaki online kararlar alabilen, teknolojiyi kötüye kullanmayan, dijital dünyada iletişim kurarken ve iş birliği yaparken doğru davranışı teşvik eden vatandaştır.
Dijital Vatandaşlığın 9 Boyutu
Dijital vatandaşlığın 9 boyutu Dr. Mike Ribble tarafından belirlenmiş ve bu boyutlar temel olarak günümüz ve gelecek için öngörülen teknoloji konularına odaklanacak şekilde esnek bir yapıda tasarlanmıştır. Şimdi bu 9 boyuta birlikte göz atalım:
Dijital Erişim: Dijital Toplumun Bir Parçası Olmak demektir. Üretken vatandaşlar olmak için, eşit olarak teknolojik imkanlaradijital erişim sağlanması anlamına gelir. Örneğin, cinsiyet, ırk, yaş, etnik kimlik, fiziksel ve zihinsel farklılıklara aldırış etmeden elektronik topluma tam katılımın sağlanmasıdır.
Dijital Ticaret : E-ticaret ile İlgili Risklerin ve Problemlerin Farkında Olmak demektir. Elektronik ortamlarda satma ve satın alma işlemlerini yapacak yeterliliğe sahip olma anlamına gelir.
Dijital İletişim : Elektronik Bilgi Alış Verişi Yapma Fırsatına Sahip Olmak demektir. İletişim biçimlerinin değişikliğe uğrayarak elektronik araçlar vasıtasıyla da yapıldığının farkında olmadır. Örneğin, e-posta, cep telefonu, anlık mesajlaşmateknolojisi kullanıcıların iletişim yolunu değiştirmiştir.
Dijital Okuryazarlık : Teknoloji ve Teknoloji Kullanım Bilgisine Sahip Olmak demektir. Öğrenme – öğretme sürecinin artık teknoloji kullanılarak da gerçekleştirildiğinin farkında olmadır.
Dijital Etik : Dijital Toplumda Davranış Kurallarına Uymak demektir. Sanal dünyada gösterilen davranışın ya da işin elektronik standardının da olduğunun farkında olmadır. Örneğin, siber zorbalık, sanal küfürleşme, sexting (mobil küfürleşme) gibi birçok olumsuz kavram sunan dijital dünya, her bireyin bilinçli bir internet kullanıcısı olması gerekliliğini kaçınılmaz hale gelmiştir.
Dijital Güvenlik : Dijital Ortamlarda Güvenlik Önlemlerini Almak demektir. Bireyin sanal ortamda kendi güvenliğini sağlayacak önlemleri alması demektir. Örneğin, başkalarının bilgilerini izinsiz kullanma, solucan, virüs veya truva atı oluşturma, spamgönderme, birilerinin bilgilerini veya mallarını çalma vb. faaliyetlerin farkına vararak gereken güvenlik tedbirlerinin alınması( virüs programları, filtreleme programları vb.)
Dijital Haklar ve Sorumluluklar : Dijital dünyada herkesin sahip olduğu özgürlükler demektir. Herkesin sanal dünyada kendini özgürce ifade edebilecek haklara sahip olduğu ve bununda yasaklanamayacağı anlamına gelir. Örneğin, sanal ortamda formlarda görüş bildirme, grup oluşturma, tartışma ortamlarına katılma vb. temel haklar kısıtlanamaz
Dijital Sağlık : Dijital Dünyada Fiziksel ve Psikolojik Olarak Rahat Olmak demektir. Dijital dünyada hem fiziksel, hem ruhsal hem de psikolojik yönden sağlığı direk ya da dolaylı olarak etkileyecek etmenlerin bulunduğunun farkında olmadır. Örneğin, göz sağlığı, tekrarlayan stres sendromu, a-sosyal yaşam, içe kapanıklık ve fiziksel bozukluklar (bel ve sırt ağrıları) yeni teknolojik dünyada ele alınması gereken konulardır.
Dijital Hukuk (Kanun) : Dijital Dünyadaki Eylemlerden Sorumlu Olmak demektir. Sanal dünyada yapılan işlerin elektronik sorumluluğunun olduğu ve kanunlarla yaptırım altına alındığı anlamına gelir. Örneğin,ülkemizdebazı hizmetlerin (çocuk pornografisi, yasadışı organ ve uyuşturucu satışı, intihara meyilli hale getiren web siteleri ve kumar gibi faaliyetleri içerenler) sanal dünyada yapılması kanunen yasaktır.
KAYNAKLAR:
http://www.iste.org/docs/excerpts/DIGCI2-excerpt.pdf
http://www.craigbadura.com/2013/02/the-digital-citizenship-survival-kit.html
Esma Ç. Çalışır 